Nekada i pored jasne kliničke slike nekih narkomana, kada se lako može posumnjati pod dejstvom koje psihoaktivne supstance se nalazi, postoje situacije kada je neophodno da se postavljena sumnja potvrdi i na egzaktan način, putem kvalitativnog dokazivanja droge u biološkim tečnostima. Na žalost, nije moguće, da se svaka droga uvijek laboratorijski dokaže s obzirom da neke supstance imaju kratko poluvrijeme života i da se nakon određenog vremena dekomponuju.
Za laboratorijsko dokazivanje droga, najčešće se koriste opšte metode toksikološke hemije. Najpopularnije i najsigurnije metode za detekciju droga u biološkom materijalu, jesu hromatografija na tankom sloju i gasna hromatografija, koja je znatno skuplja. Navedene metode su u tolikoj mjeri usavršene da je moguće da se dokaže gotovo svaki toksin u organizmu, pa čak i da se odredi i njegova količina u organizmu. Ovo je naročito značajno u slučajevima kada je jedna osoba uzela više raznih droga, a nalazi se u stanju izmijenjene svijesti. Tada nije sposobna pružiti podatke šta je sve uzela, a terapija najčešće zavisi od brzog prepoznavanja vrste narkomanije kako bi se što prije dao odgovarajući antidot. Najosjetljivija metoda za identifikaciju opijata i drugih psihofarmaka, ili toksina u biološkom materijalu, je spektrofotometrijska metoda. Njom se mogu identifikovati ne samo otrovi u svom integralnom obliku, već i njihovi derivati, ili produkti dekompozicije i više dana nakon unošenja u organizam. Droge najčešće određujemo u urinu i pljuvačci kao dvjema važnim biološkim tečnostima, a kojima se droge i njihovi metaboliti i izlučuju jednim dijelom.
Faktori koji mogu uticati na rezultate testiranja:
Testirane osobe često pokušavaju krivotvoriti rezultat testiranja na način da razrijede mokraću naknadnim dolijevanjem vode u uzorak ili predhodnim konzumiranjem većih količina tekućine. Također je važno obratiti pažnju na izgled mokraće, jer se i dodavanjem raznih hemikalija može pokušati izazvati lažni rezultat.
Važno je osigurati da panel pločica ostane uronjena u mokraći dovoljno dugo (10-15 sekundi) u uspravnom položaju, a ne manje kako bi se izbjegao lažno negativan rezultat.
Interpretacija rezultata testiranja izvan vremena predviđenog za očitavanje, a posebno nakon više od 10 minuta po uranjanju u uzorak nije pouzdano.
Pozitivan rezultat je kada imamo formiranu samo jednu crveno obojenu liniju u području kontrole „C“ na test traci. Negativan rezultat je formiranje dvije crveno obojene.
Kod upotrebe urina za detekciju neke toksične supstance, posebno su važne slijedeće dvije karakteristike nekog testa: senzitivnost i specifičnost.
a) Senzitivnost ili osjetljivost testa se određuje stepenom sposobnosti da otkrije i najmanje količine droge, ili njenih metabolita u jednom kubnom centimetru izlučene mokraće.
b) Specifičnost testa određen je stepenom do kojeg je test u stanju da razlikuje hemijski veoma bliske droge, njihove metabolite ili supstance koje se normalno nalaze u organizmu.
Osim važnosti ovih dviju karakteristika, za uspješnost testiranja i validnost nalaza jako je važno da uzorak mokraće bude svjež i bistar, prikupljen u čistu i suhu posudu.
Važno je napomenuti da se droga kod onih konzumenata koji je uzimaju povremeno može naći u urinu u prosjeku 1-3 dana, znatno kraće u odnosu na one koji je konzumiraju redovno i koji su višegodišnji hronični konzumenti. Kod njih se droga može zadržati i znatno duže u urinu, primjera radi kanabis 4-14 dana za razliku kod povremenog uzimanja 2-5 dana. Heroin i drugi opijati 2-6 dana u odnosu na povremeno uzimanje gdje se zadržava u urinu 1-3 dana.
Tekst je objavljen u časopisu “Vaša Apoteka” – autor Dr.med. Abdurahman Kuldija, Klinika za psihijatriju, JZU UKC Tuzla
Dodaj komentar