Zbog produženja životnog vijeka stanovništva i načina života, osteoporoza postaje sve važniji poremećaj i za pojedinca, ali i za društvo. Smatra se da pogađa preko 200 miliona ljudi širom svijeta. Glavne komplikacije su frakture i razlog su povećanog morbiditeta, mortaliteta i pada kvaliteta života. Životni rizik koji nose frakture kuka, pršljenova i radijusa sličan je riziku koronarne bolesti srca.
Šta je to osteoporoza?
Osteoporoza je hronična progresivna metabolička bolest koštanog sistema, obilježena smanjenjem mineralne gustoće i čvrstoće kosti, te oštećenjima njene mikroarhitekture. Takve, krhke i porozne kosti pojačano su osjetljive na različite fizičke stresove (udarce i padove).
U osnovi patofiziologije osteoporoze je poremećaj ravnoteže između resorpcije stare kosti i formiranja nove kosti. Poremećaj ravnoteže između formiranja nove i resorpcije stare kosti može nastati kao rezultat:
- Povećanja koštane resorpcije na nivou koštane jedinice remodelovanja
- Smanjenje formiranja nove kosti na nivou koštane jedinice remodelovanja (nepotpuna izgradnja).
Faktori koji dovode do osteporoze
Predisponirajući faktori za nastanak osteoporoze su : rana menopauza (prije 45 godine), premenopauzna amenoreja (duža od 6 mjeseci), histerektomija prije 45 godine, dugotrajna oralna primjena kortikosteroida (3 mjeseca i više), porodična anamneza (naročito fraktura kuka kod majke), pušenje. Faktori rizika za nastanak osteoporoze su: nizak indeks tjelesne mase (manji od 19kg/m2), oboljenja jetre, alkoholizam, slaba crijevna apsorpcija hrane, oboljenja štitaste žlijezde, hipogonadizam (muškarci), primarni hiperparatireoidizam, reumatoidni artritis, hronična bubrežna insuficijencija, dugotrajno liječenje heparinom.
Izazovi u dijagnozi i liječenju
Uprkos postojanju objektivnih mogućnosti, osteoporoza je i dalje nedovoljno dijagnostikovana i liječena. Nažalost, u praksi, dijagnoza osteoporoze se obično uspostavi nakon patološke frakture. Posebno su ugrožene žene u postmenopauzi.
Izazovi u dijagnostici i terapiji osteoporoze su najčešće: kasna dijagnoza, osteoporoza se često percipira kao dio fiziološkog procesa starenja, neinformisanost pacijenata o bolesti i mogućnostima efikasne i bezbolne dijagnostičke metode i liječenja. Osteoporoza, obično ne daje bolne simptome i pacijenti često, nemaju svijest o prisustvu bolesti.
Prevalenca patoloških fraktura prema lokalizaciji:
• 45% frakture kičmenih pršljenova,
• 20% frakture kuka,
• 15% fraktura radiusa,
• 20% ostale frakture.
Ciljevi terapije
Ciljevi terapije osteoporoze: smanjiti rizik od frakture, pouzdano procjeniti rizik od frakture, podizanje svijesti pacijenta o prisutnom riziku, upoznati pacijente sa svim aspektima bolesti, odrediti adekvatnu fizikalnu terapiju, promjena životnih navika, obezbjediti adherencu za medikamentoznu terapiju.
Farmakološka terapija uključuje antiresorptivnu terapiju, Ca i Vit D suplementacija, bisfosfonate, estrogensku suplementaciju, te agoniste i antagoniste estrogenskih receptora.
Bisfosfonati su prvi izbor medikamentoznog tretmana za liječenje osteoporoze. Djeluju kao potentni inhibitori resorpcije kostiju. Najčešće propisivani bisfosfonati kod nas: ibandronska kiselina, alendronska kiselina i zoledronska kiselina.
Ibandronska kiselina i alendronska kiselina su na našem tržištu u obliku tableta, dok je zoledronska kiselina u ampularnom obliku i primjenjuje se parenteralno.
Najčešči izazov u liječenju osteoporoze je slaba adherenca za medikamentozni tretman, jer liječenje traje najkraće godinu dana. Istraživanja su pokazala da pacijenti i u periodu od 6 mjeseci i 12 mjeseci, najčešće ostaju adherentni na terapiju koja se daje 1x mjesečno (ibandronska kiselina, film tableta 150mg) 66% ispitanika, dok je adherenca kod terapije koja se uzima 1x sedmično znatno manja 27%.
Studije su pokazale da ibandronska kiselina smanjuje rizik od nastanka novih patoloških fraktura na kičmenim pršljenovima za 62% i smanjenje rizika od nastanka nevertebralnih fraktura za 69%.
Neophodno je pravovremeno dijagnostifikovati osteoporozu i prilagoditi tretman svakom pacijentu, individualno.
Reference
1. Reginster J-Y, Burlet N. Bone. 2006;38:S4-S9.
2. WHO Scientific Group. WHO Technical Report Series: 921. 2003:1.
3. National Osteoporosis Foundation. Available at: www.iofbonehealth.org/facts-and-statistics. Accessed August 23, 2007.
Članak sponzorira farmaceutska kuća:
